Najpoznatije vrste golubova kod Osmanlija
Bango
Prema istorijskim zapisima Evlija Čelebija, turski putopisac, pronašao je i objavio, da je u 1600. godini u Osmanskom carstvu bilo 600 dućana u kojima su se prodavali golubovi. U to vreme uzgajani golubovi vrsta pal, taklabaz, seber, dževizli, sami, misiri, bagdadski, munnakit, alare, marseloz, demkeš, sabe, talazli, pelenk, džebar, kao i crvena ala, crna ala, tekir ala, varkil ala, obični kut, kut krstač i kut sa čakširama. Ovom prilikom opisaćemo poreklo možda najlepših.
Bagdadski
Poreklo mu je, kako govori i ime, iz Bagdada koji je nekada bio sastavni deo Osmanske imperije. Bio je jako cenjena vrsta u regionu i ptica koja se upotrebljavala kao pismonoša. Glavne osobine su mu da dugo leti i da je jako vezan za gnezdo. Kada na jednom mestu savije gnezdo, teško ga je navići da to uradi na drugom. Čak i posle desetak godina pronalazi prvo gnezdo. Evlija Čelebija, koji je u XVII veku posetio Bagdad, piše da se u ovom gradu ponose ovom pticom i navodi da se u gradu nalazi jedna ptičja tvrđava sa koje sveštenici iz jedne stare crkve upotrebljavaju ove golubove kao pismonoše. Ovu tradiciju kasnije nastavili i trgovci. Od Čelebije doznajemo, takođe, da su ove vrste golubova hranjene i u Egiptu, Aleksandriji, Alžiru, Tunisu, Maroku, Marakešu, zatim u Džedi, Meki i Jemenu. Odnošeni su čak i do Indije i uvek su se redovno vraćali u Bagdad. Danas je u Turskoj ova vrsta goluba posebno zastupljena na istoku i jugoistoku Anadolije. Međutim, dolaskom modernih sredstava komunikacije, u velikom procentu je izgubio staru važnost.
Hunkjar
Ova vrsta goluba je danas u Turskoj poznata kao Hunkjar (Hunćar), što u prevodu znači "gospodar”, a u svetu kao Oriental Frill, čije je prisustvo utvrđeno u okolini Manise i Izmira. Francuzi ga zovu Cravate Oriental, Nemci Oriental Movchen. Reč je o anadolskoj vrsti goluba koji je bio smešten u osmanskom saraju među drugim vrstama. Nije smeo da se čuva van saraja. Zbog toga je i dobio ime hunkjar. Zabrana iznošenja je bila donešena zbog zaštite vrste. U osmanskom periodu uzgajan je i u drugim sarajima, posebno u Manisi gde su boravili prinčevi. Granice je prešao tek pred kraj Osmanske imperije, 1864. godine, uz specijalnu dozvolu Sultana Abdulaziza.
Demkeš
Rasa golubova za koju, prema starim dokumentima, ne može tačno da se utvrdi gde je sve bila rasprostranjena. Evlija Čelebija pominje 1638. uzgajanje demkeša u Istanbulu. Demkeš je oblikovan golub. Nije za let i igru, a uzgaja se zbog njegove fizičke lepote i načina gugutanja. Svi golubovi ove vrste su obavezno "gaćaši” i sa dve ćube. Danas se u svetu smatra da je ovaj golub predak engleskogTrumpetera i nemačkog Double Creste/Trumpeter.
Bango
Ova vrsta golubova pod imenom Misiri se pominje još kod Čelebije. Nju su, potvrđuju drugi razni izvori, raširile Osmanlije. Utvrđeno je da mu je poreklo iz Egipta, odakle je donešen u Anadoliju, gde je uzgajan i raširen po čitavoj osmanskoj imperiji. Međutim, pravi soj mu vuče korene iz VIII veka iz Afrike. Pravi bango je misiri (misirli, misri, đulu). Ovu vrstu, u nešto izmenjenom vidu, danas uzgajaju i Bugari i Mađari.
Istanbulski golub
Golub koji je u svetu poznat pod imenom Damaskus nalazi se još na starim papirusima i kamenim predstavama u Egiptu, ali je odavno prešao u Istanbul. Ranije je na arapskom poluostrvu nazvan Mahamet (Muhamet). Ova vrsta je u Persiji i osmanskoj imperiji počela da se uzgaja 1600. godine. Pominje je i Čelebija u 17. veku. Van osmanljskih granica je prvi put upućena u Englesku, 1868. za vreme Sultana Abdulaziza. Kasnije je preko La Manša raširena i u druge evropske zemlje. Kako se smeštala u evropskim zemljama, tako je ova vrsta goluba menjala i ime. Počeli su da ga nazivaju Damaskus. Danas je u Turskoj poznat kao "Istanbuljanin”, a kao ele đoz je raširen po jugoistoku Turske i u Šanliurfi. To je jedna od turskih vrsta sa ogrlicom (đerdanom/Denjlop). Ima krupne oči i privlači lepotom, koliko god da se prlja sa bagdadskom vrstom zvanom safra, od koje je stvorena nova vrsta.
Bursa
U Turskoj je poznat pod imenima "bursa”, "ojnar” ili "akkanat”, a u svetu kao Bursa Roller. U Osmansko doba je posebno uzgajan zbog lepog gugutanja kao i zbog poštanskih usluga. Osmanlije su ga koristile na početku osvajanja balkanskih zemalja i korišćen je za održavanje veze u Kosovskom Boju.
Dijarbekirski
Uzgajanje ove vrste poklapa se sa poslednjim osmanskim periodom i dolaskom bogatih porodica u Dijarbekir za koje se zna da su bili veliki ljubitelji ruža i svile. Smatra se da Dijarbekir ima tradiciju uzgajanja golubova staru 500 godina, a ova vrsta golub je upotrebljavana da pokaže snagu i bogatstvo regiona. Čak i danas ga poseduju samo najodabraniji. U osmansko doba je uglavnom bio poznat kao "diajarbekirski golub”. Osim ove, postoje i podvrste sa različitim osobenostima. To su đok suak, ketme, kizilbaš (crvenoglavi) i idžagli. Unutar svake grupe razlikuje se šest kombinacija boja, samo kizilbaš ima pet različitih boja.
|
